ΜΝΗΜΟΣΥΝΗ

ΜΝΗΜΟΣΥΝΗ

Παρουσίαση του ποιήματος που εκφώνησε ως επικήδειο χαιρετισμό υπό τον τίτλο «Μνημοσύνη» ο Μιχαήλ Μεταλλείδης, για τον Φίλωνα Κτενίδη.

Το ποίημα περιλαμβάνεται στο βιβλίο «Παναγία Σουμελά. Πανελλήνιο προσκύνημα και ιερό σύμβολο 1951-1977» του κ. Παναγιώτη Τανιμανίδη.

1.Μετάφραση και σχολιασμός:  Μοιρολογούν με λύπη και κλαίνε με πίκρα, της Τραπεζούντας οι έρημοι, οι εννέα μαχαλάδες. Το ποίημα προς τον εκλιπόντα Φίλωνα Κτενίδη, ξεκινά με μια πολύ δυνατή εικόνα. Σε αυτήν οι εναπομείναντες έρημοι δρόμοι της Τραπεζούντας θρηνούν. Γνωστή η αγάπη και το ψυχικό δέσιμο του Κτενίδη με την πόλη που σημάδεψε το ρουν της ιστορίας των Ελλήνων στον Πόντο και γνωστό επίσης το πόσο την ύμνησε και την απόθεσε μάλιστα ως «κεντρικό πρόσωπο» στο επικό του πόνημα "η Καμπάνα του Πόντου". Αδιαφιλονίκητα η σύνδεση της Μνήμης του με αυτήν, ως στιγμή που παράλληλα βιώνονται  δύο θάνατοι, η ερήμωση της πόλης από το Χριστιανικό της στοιχείο και η ψυχική ερήμωση του Ποντιακού πνεύματος μέσα από το χαμό ενός τόσο δυνατού εκπροσώπου του, είναι ευστοχότατη.

Κάρτα εποχής: Πανοραμική άποψη της Τραπεζούντας από το Μίθριον όρος. 

2. Μετάφραση και σχολιασμός:  Οι άγιες εκκλησίες μας, εκεί πέρα ρημαγμένες, απόμειναν αλειτούργητες, θλιμμένες και κλαμμένες. Ο Άγιος Γρηγόριος, ο Άγιος Φίλιππος και η Αγία Μαρίνα, η Άγια Θεοσκέπαστος κι ο Άγιος Ιωάννης της Δαφνούντας*. Ο Άγιος Γεώργιος κι ο Άγιος Ευγένιος, μαύρα δάκρυα **  στάζουν και κλαίνε.. Κλαίνε, δέρνονται και βαρειαναστενάζουν.

Εδώ η γραφή του Κτενίδη από την Καμπάνα του Πόντου είναι άμεσα αναγνωρίσιμη, τουλάχιστον μέχρι τον προτελευταίο στίχο. Μέσα από αυτήν τη γραφή αργά και σταθερά επιχειρείται η σύνδεση των δύο θανάτων, του Κτενίδη που ακόμη δε διαφαίνεται και της Χριστιανικής Τραπεζούντας που παρουσιάζεται ολοκάθαρα και που οι δυο τους απαντώνται σε τόπο κοινό, αυτόν της Καμπάνας.

*Δαφνούντα είναι η ονομασία για το λιμάνι της Τραπεζούντας.

** δακρόπα λέγει το ποίημα, υποκοριστικό του δάκρυα δηλαδή.

3. Μετάφραση και σχολιασμός:  Σε αυτήν την ενότητα των στίχων παρουσιάζονται τα βουνά της Κρώμνης να θρηνούν πένθιμα. Την ίδια εικόνα την έχουμε συναντήσει στην Καμπάνα του Πόντου, του Φίλωνα Κτενίδη, με την Κρώμνη να χει πάρει τον δρόμο του ξενιτεμού, αφήνοντας πίσω της τη γη της. Πολύ όμορφη η κατάληξη αυτής της συστάδας των στίχων με τα μικρά βουνά και τις βουνοκορφές να συμμετέχουν κι αυτά στο δράμα:

«Ραχόππα ραχοκέφαλα κολύμπεσαν σά δάκρια.

Θολά και μαῦρα τα νερά τρέχ’νε σα ποταμάκρια…»

Φωτογραφία εποχής: Εκδρομείς στο παρχάρι της Κρώμνης. Αρχείον Επιτροπής Ποντιακών Μελετών.